Wystawa „Dzieci Zamojszczyzny: historie prawdziwe”

Wystawa na ponad 30 planszach była już prezentowana w Gminie Zamość. Do połowy czerwca można ją było zobaczyć w Regionalnej Izbie Pamięci Gminy Zamość oraz w Gminnym Ośrodku Kultury w Wysokiem, ale w drugim półroczu powróci do Gminy. Będzie eksponowana w dniach od 12 do 26 listopada 2019 r. w gminnej bibliotece w Mokrem.

W tym roku mija 80 lat od chwili wybuchu II wojny światowej. Położyła się ona cieniem na mieszkańcach Zamojszczyzny, w tym także Gminy Zamość. Ludność ta doświadczyła „wygnańczej” niedoli, wypędzana z własnych domów i wywożona do obozu przejściowego w Zamościu, gdzie po przeprowadzeniu selekcji rasowej formowano transporty i kierowano je do Generalnego Gubernatorstwa („transporty śmierci” z dziećmi i starcami), do KL Auschwitz II-Birkenau oraz na roboty przymusowe w III Rzeszy. Po rozpoczęciu akcji „Werwolf”, pod koniec czerwca 1943 r., Polaków z Zamojszczyzny umieszczano również w obozie przejściowym w Zwierzyńcu oraz na Majdanku (KL Lublin). Do dziś żyją jeszcze bezpośredni uczestnicy tamtych wydarzeń, będący wówczas dziećmi. Nieliczni już mieszkają na terenie Gminy Zamość. Na wystawie głos mają „Świadkowie” historii – ich wysiedleńcze losy ukazane zostały na 33 planszach wystawy historycznej, pt. „Dzieci Zamojszczyzny: historie prawdziwe”. Oprócz biogramów wybranych osób, wysiedlonych w dzieciństwie do wspomnianych obozów, przedstawiono wybrane epizody z akcji ratowania dzieci z obozu przejściowego w Zwierzyńcu przez Ordynata Jana Zamoyskiego i jego żonę – Różę. Oddzielny fragment wystawy dotyczy dzieci, które ucierpiały w wyniku pacyfikacji wsi na Zamojszczyźnie. Wspomniano też o dzieciach, których personaliów nie udało się ustalić; o dzieciach z „zatartą” tożsamością – wywiezionych na zniemczenie do Rzeszy – do dziś ich los jest nieznany. W rezultacie wysiedleń i pacyfikacji Zamojszczyzny (27/28 listopada 1942 r. – 15 sierpnia 1943 r.) Niemcy popełnili szereg zbrodni na cywilnej, rolniczej ludności polskiej, w tym na dzieciach. W strefie wysiedleń znalazło się wówczas ok. 110 000 Polaków, w tym ok. 30 000 dzieci (ok. 10 000 dzieci straciło życie bądź zaginęło). Wystawa udostępniona została przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Lokalnym organizatorem wystawy jest Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej BIAŁKI. Partnerzy wystawy: Gmina Zamość, Starostwo Powiatowe w Zamościu, Miasto i Gmina Łosice oraz Fundacja LOTTO.

autorka i kurator wystawy:
dr Beata Kozaczyńska – Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach