Gmina Zamość podczas wojny 1920 r.

Informacja od Redaktora publikacji:
Gminna broszura historyczna, pt. „Gmina Zamość na polu bitwy w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.” jest pracą zbiorową. Opisane w niej fakty historyczne są autoryzowane przez dwóch historyków, Piotra Krukowskiego i Leszka Zugaja. Składem graficznym, redakcją, korektą tekstu i uzupełnieniem tekstowo-fotograficznym zajął się Gminny Ośrodek Kultury Gminy Zamość. Publikacja na pewno będzie atrakcyjną lekturą dla każdego miłośnika historii regionu. Ma 52 strony i ponad 20 zdjęć.
Broszura jest bezpłatna. Można ją otrzymać w Biurze Administracji Gminnego Ośrodka Kultury Gminy Zamość w budynku Urzędu Gminy, ul. Peowiaków 92 w Zamościu, pokój nr 26. Nakład jest ograniczony, dlatego bardzo prosimy o pobieranie pojedynczych egzemplarzy na własny użytek.
GOK: Dyrektor Jarosław Kalbarczyk

 

 

Ryszard Gliwiński – Wójt Gminy Zamość, dn. 29.08.2020 r.:
Szanowni Czytelnicy, rok 2020 jest wyjątkowy. Obejmuje bardzo wiele ważnych dla Polski jubileuszy, które zasługują na uroczyste ich celebrowanie. Niestety, walka z epidemią zniweczyła wszelkie plany wspólnotowych obchodów, zarówno na szczeblach rządowych, jak i samorządowych. Wiele uroczystości odwołano lub zrealizowano skromnie. Dlatego tym mocniej musimy pamiętać o wydarzeniach rocznicowych, które wpłynęły na nasz los. Przytoczmy choćby kilka.

 

100 lat temu urodził się Karol Wojtyła, przyszły Papież, a dziś Święty. Również 100 lat temu w Pucku odbyły się Zaślubiny Polski z morzem. Dalej, aż 400 lat temu zmarł od ran hetman wielki koronny Stanisław Żółkiewski – „pogromca Moskwy”. 80 lat temu doszło do Zbrodni Katyńskiej, a 10 lat temu miała miejsce Katastrofa Smoleńska. W grudniu minie 50 lat od Masakry na Wybrzeżu, w której wojsko PRL-u zabiło w Gdyni 45 osób i poraniło 1165. Na kanwie tego 40 lat temu powstała „Solidarność”, przyczyniając się do upadku komunizmu. 75 lat minęło od zakończenia II wojny światowej, która przyniosła mieszkańcom Zamojszczyzny m.in. tragedię wysiedleń oraz bezcenne bohaterstwo Powstania Zamojskiego, o czym też musimy pamiętać celebrując rocznice. Z kolei dla mieszkańców polskich wsi i miejscowości ważkim jubileuszem w czasach pokoju jest niewątpliwie 30-lecie przywrócenia gminom samorządności i pierwsze wolne wybory. Rok 2020 ma też swoich znakomitych Patronów – decyzją Sejmu są nimi św. Jan Paweł II, hetman St. Żółkiewski, filozof Roman Ingarden oraz publicysta Leopold Tyrmand. I wreszcie, sierpień 2020 roku przynosi nam Jubileusz Setnej Rocznicy Bitwy Warszawskiej i wygranej Bitwy Zamojskiej, która dopełniła „Cud na Wisłą” i triumf nad bolszewikami. Obrona Zamościa w tej wojnie jest dominującym tematem gminnej publikacji historycznej, pt. „Gmina Zamość na polu bitwy w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.”. Warto pamiętać, że tereny obecnej Gminy Zamość były wtedy polem wielu bitew i potyczek. To tu, pierścieniem wokół Zamościa, rozlokowały się oddziały niezwyciężonej dotąd bolszewickiej Konarmii Budionnego. Zajęte podzamojskie wsie były świadkami brutalności sołdatów, bezprawia, gwałtów, grabieży, zniszczeń i haniebnych czynów, których żadna wojna nie tłumaczy. Zdarzenia na terenach zajętych przez bolszewików nie mogły liczyć na rzetelne udokumentowanie. Ustne przekazy z rzadka trwale zapisywano. Świadkowie z czasem odchodzili, a potomni zapominali. Potem zawierucha II wojny światowej, wysiedlenia Zamojszczyzny i ponad 40 lat dominacji komunizmu przyczyniły się do utrwalenia białych plam w historii konfliktu roku 1920 r. „Zapomniały” o nim nawet szkolne podręczniki do historii w czasach PRL-u.

 

Dziś chcemy pamiętać i wiedzieć, co działo się wówczas nie tylko pod Warszawą, ale i tu, na Zamojszczyźnie i terenach obecnej Gminy Zamość. Bitwa Zamojska to nie tylko obrona Zamościa i zwycięstwo pod Komarowem. To szereg zdarzeń, w których tereny naszej Gminy były ważnym polem działań. Dlatego zdecydowaliśmy, aby powstała specjalna publikacja, która dodatkowo wskrzesi pamięć nie tylko o obronie Zamościa i podzamojskich wydarzeniach wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku, ale też odda hołd poległym oraz ówczesnym mieszkańcom regionu, którzy doświadczyli wojny na Zamojszczyźnie u zarania II Rzeczypospolitej. Jednocześnie za pomocą tego wydawnictwa przekazujemy, szczególnie mieszkańcom Gminy Zamość, ułamek wiedzy historycznej, która ma wielki wpływ nie tylko na kształtowanie się tożsamości narodowej, ale i dumy z przynależności do wspólnoty związanej z terenami naszej „Małej Ojczyzny”, historycznie ważnej dla wolnej i niepodległej Polski. Zapraszam do lektury.